Η ΠΑΡΗΓΟΡΗΤΙΚΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ ΣΕ ΕΝΑΝ ΧΩΡΟ ΜΕ ΣΚΛΗΡΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
Ανιχνεύουμε πώς η ευωχία γύρω από ένα τραπέζι με φαγητό και κρασί μπορεί να σβήσει τις πληγές τού παρελθόντος σε έναν χώρο με βαρύ ιστορικό αποτύπωμα.
Η ΤΑΒΕΡΝΑ «ΓΕΝΤΙ» ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΟΔΟ ΠΑΠΑΡΕΣΚΑ 13, ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΜΕΤΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΥΛΗ ΤΟΥ ΓΕΝΤΙ ΚΟΥΛΕ.
ΒΑΡΙΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ.
Στο ψηλότερο σημείο τής Θεσσαλονίκης (στη δική της ακρόπολη) υψώνεται ακόμη και σήμερα το Επταπύργιο, ένα φρούριο που χτίστηκε την εποχή των Παλαιολόγων, για να στρατοπεδεύει η φρουρά τής πόλης, αλλά και για να καταφεύγουν σ’ αυτό οι Θεσσαλονικείς σε περίπτωση επιθέσεων ή ξαφνικών επιδρομών. Στον πολύ κόσμο, βέβαια, είναιγνωστό ακόμη και σήμερα με την οθωμανική ονομασία του, «Γεντί Κουλέ», που σημαίνει «Επτά Πύργοι» (από τους επτά πύργους που ενισχύουν τα τείχη τής Θεσσαλονίκης, χωρίς να συνυπολογίζονται τα μεσοπύργια).
Πέρα από φρούριο, το Επταπύργιο υπήρξε μία από τις σκληρότερες και πλέον απάνθρωπες ελληνικέςφυλακές, μέσα στους τοίχους τής οποίας φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν χιλιάδεςπολίτες τον περασμένο αιώνα. Ήδη από τα τέλη τού 19ου αιώνα, όταν πλέον τα φρούρια είχαν απωλέσει οριστικά την αμυντική αξία τους, το Επταπύργιο μετατρέπεται από τους Οθωμανούς σε φυλακή. Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, το 1912, το Γεντί Κουλέ περνά στην κυριότητα του ελληνικού κράτους, το οποίο το διατηρεί ως χώρο κράτησης, χτίζοντας μάλιστα και μια σειρά από βοηθητικούς χώρους, ώστε το συγκρότημα να είναι περισσότερο λειτουργικό για τον νέο του σκοπό. Την εποχή εκείνη διαμορφώνονται η εσωτερική αυλήχωρισμένη με φράχτες σε τμήματα, το παρατηρητήριο, εκκλησάκι, κελιά απομόνωσης, φυλακές γυναικών και στρατιωτική πτέρυγα. Τριακόσια μέτρα έξω από τα τείχη βρισκόταν ο χώρος εκτελέσεων, όπου τουφεκίστηκαν αρκετοί κατάδικοι, αλλά και αγωνιστές τής εθνικής αντίστασης την περίοδο της γερμανικής κατοχής.
Οι φυλακές λειτούργησαν από το 1890 ώς το 1989, φιλοξενώντας ορισμένους από τους πλέον διαβόητους εγκληματίες τής χώρας – μεταξύ άλλων, ο Αριστείδης Παγκρατίδης που είχε καταδικαστεί σε εκτέλεση κατηγορούμενος ως ο «δράκος τού Σέιχ Σου», ο λήσταρχος Τζατζάς, τα πρωτοπαλίκαρα του Φώτη Γιαγκούλα, αλλά και πληθώρα πολιτικών κρατουμένων τα χρόνια τού Εμφυλίου και της κυβέρνησης Μεταξά. Διαβόητο ήταν το Επταπύργιο για τις σκληρές συνθήκες κράτησης, με αρκετές καταγγελίες να έχουν δει το φως τής δημοσιότητας για σκληρά βασανιστήρια σε βάρος κρατουμένων, οι φωνές και τα ουρλιαχτά των οποίων, σύμφωνα με μαρτυρίες τής εποχής, ακούγονταν αρκετά έξω από τα τείχη τού Γεντί Κουλέ.
Κατά τη γερμανική κατοχή στο σημείο εκτελέστηκαν περισσότεροι από πεντακόσιοι κρατούμενοι, ενώ δεκάδες άλλοι φυλακίστηκαν εκεί στη διάρκεια της επταετίας. Συχνά, οι πολιτικοί κρατούμενοι διαμαρτύρονταν για τις συνθήκες κράτησης και τη συμπεριφορά των δεσμοφυλάκων. Η κατάσταση δεν βελτιώθηκε ιδιαίτερα μέχρι που ένας παλιός πολιτικός κρατούμενος, ο καθηγητής Γεώργιος-Αλέξανδρος Μαγκάκης (ο οποίος είχε φυλακιστεί στο Γεντί Κουλέ την περίοδο της χούντας), κινητοποιήθηκε για να κλείσουν οριστικά οι φυλακές. Την ίδια περίοδο, η αντιεισαγγελέας Πρωτοδικών Χρυσούλα Γιαταγάνα αποκάλυψε τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησης μέσω ειδικής αναφοράς – καικάπως έτσι, μετά από πιέσεις και της κοινωνίας των πολιτών, οι φυλακές μεταφέρθηκαν οριστικά στα Διαβατά, το 1989.
Μετά το κλείσιμο του σωφρονιστικού καταστήματος, το Επταπύργιο πέρασε στην κυριότητα του υπουργείου Πολιτισμού και μετατράπηκε σε μουσείο, όπου οι επισκέπτες μπορούν να παρακολουθήσουν εκθέσεις σχετικές με τηβυζαντινή περίοδο και να θαυμάσουν από τα τείχη του τη θέα τής Θεσσαλονίκης.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΜΕΤΡΑ.
Μία από τις χαρακτηριστικότερες ιστορίες που περιγράφουν τη σχέση τού Επταπυργίου με τον έξω κόσμο είναι και αυτή που αφορά στο καφενεδάκι μιας οικογένειας προσφύγων, ακριβώς δίπλα από την είσοδο της φυλακής, όπου κάθε πρωί γινόταν το επισκεπτήριο των συγγενών και των φίλων των κρατουμένων στους φυλακισμένους οικείους τους.
Τότεη περιοχή ήταν έρημη και ακατοίκητη και, συνεπώς, εύκολα ελεγχόμενη από τους σωφρονιστικούς. Έτσι, είχε υιοθετηθεί ένα μάλλον ιδιόρρυθμο σύστημα, για να ξεχωρίζουν οι επισκέπτες από τους κρατουμένους: οι μεν όφειλαν να φορούν «καβουράκια» (τα καπέλα τής εποχής) και οι δε να παραμένουν ασκεπείς, έτσι ώστε οι φύλακες να μπορούν να ξεχωρίσουν με μία ματιά τούς μεν από τους δε.
Αυτό το ιδιότυπο σύστημα ακολουθήθηκε για περίπου μία δεκαετία (από το 1922 ώς το 1931), αποδείχθηκε όμως ότι δεν ήταν αλάνθαστο, καθώς, παρά την εφαρμογή του, ο τότε γραμματέας τού ΚΚΕ, Νίκος Ζαχαριάδης, κατάφερε να αποδράσει από το Γεντί Κουλέφορώντας το καπέλο ενός επισκέπτη και εξαφανιζόμενος μέσα στο πλήθος.
Για την ιστορία: κάποια από τα συγκεκριμένα «καβουράκια» βρίσκονται κρεμασμένα ακόμη και σήμερα στον καφενέ «Αίθριο», που λειτουργεί στο ίδιο σημείο, έτοιμος να υποδεχθεί κάτω από την πυκνή κληματαριά τούς επισκέπτες του.
ΡΕΤΣΙΝΑ, Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ.
Ευτυχώς, ο χρόνος που περνά γιατρεύει τις πληγές. Οι φυλακές απομακρύνθηκαν, η πόλη «αγκάλιασε» απ’ όλες τις πλευρές το φρούριο των Παλαιολόγων, το συγκεκριμένο σημείο τής πόλης έγινε αγαπημένο στέκι των νεότερων ηλικιών, ενώ ταυτόχρονα μπήκε και στις διαδρομές των ημεδαπών και αλλοδαπών επισκεπτών τής Θεσσαλονίκης. Και, ναι: και εδώ, ο ρόλος (και) της ρετσίνας ήταν θεραπευτικός.
Ήταν τέλη Οκτωβρίου τού 1991, όταν πέφτει η ιδέα για ένα νέο στέκι με νόστιμα μεζεδάκια, καλό κρασί, γνήσιο τσίπουρο και ρετσίνα δροσερή και μυρωδάτη. Ο χώρος (μικρός, αλλά πολύ ζεστός και ατμοσφαιρικός) βρέθηκε στην οδό Παπαρέσκα 13, ελάχιστα μέτρα από την πύλη τού Γεντί Κουλέ. Η ονομασία του ήλθε σχεδόν αυτονόητα («Γεντί»), ενώ οι πόρτες του άνοιξαν για τους θαμώνες του το 1992.
Η αποστολή του είναι αρκετά απλή, αλλά πολύτιμη. Προσφέροντας ελληνική κουζίνα (με πιάτα όπως σταμνάτο αγριογούρουνο Ολύμπου με φρούτα τού δάσους και κόκκορα κρασάτο με χυλοπίτες, αλλά και γεμιστό καλαμάρι, αστακομακαρονάδα, ξιφία και τσιπούρες) και σπιτικούς μεζέδες σε ένα περιβάλλον διακοσμημένο παραδοσιακά, αλλά με στιλ, έρχεται να επιβεβαιώσει μια διαχρονική αλήθεια: ο χρόνος είναι γιατρός που έρχεται να επουλώσει όλες τις πληγές, να ημερέψει τόπους άγριους, να σβήσει κακές αναμνήσεις, να αντικαταστήσει τους αναστεναγμούς και τις οιμωγές με γέλια χαράς, με παρέα, με πρόσωπα που φωτίζονται από χαμόγελα.
Ναι, ο χρόνος είναι γιατρός. Και το κρασί είναι ένα από τα ελιξήριά του.
Greek 
English 
